Une interview intéressante de Nicolas Baverez, que d'habitude je trouve grognon (on l'appelle aussi "décliniste"). Le fait que des personnes d'horizons aussi divers soient d'accord sur l'analyse de ce qui se passe en France est rassurant. Le résumé par les services de presses de l'ambassade, en français, et ensuite l'article complet issu du NRC Handelsblad:René Moerland et Michèle de Waard (NRC Handelsblad d’hier soir pp.1 et 6) se sont entretenus avec l’historien et économiste Nicolas Baverez, auteur de l’essai "La France qui tombe". "Les Pays-Bas ne sont pas les seuls à être déstabilisés", notent les journalistes. "’Nous sommes en proie à l’extrémisme de la gauche comme de la droite. Voyez la montée de l’antisémitisme. C’est un indice de la désagrégation d’une société et du développement d’une logique de guerre civile. Si nous ne changeons rien, nous y allons tout droit. Pensez à ce qu’a dit De Gaulle : ce pays ne réforme que quand il y a une révolution. La situation est dangereuse quand les Français se sentent humiliés. Ce pays se trouve dans une situation prérévolutionnaire."Selon Baverez, Villepin a commis une "double erreur". "Tout d’abord, il a promis de protéger coûte que coûte le modèle social français et maintenant il essaie d’appliquer des miniréformes par la porte de derrière. C’est un mensonge démocratique. Les Français en ont justement assez. La deuxième erreur est qu’il n’a pas tiré de leçon des expériences de l’étranger. Nous n’avons pas le choix entre une thérapie de choc et de petites mesures. Ce sera une thérapie de choc ou rien du tout. Le CPE est une bêtise, car il ajoute une niche au marché du travail, alors qu’il faut justement un nouveau contrat de travail."
Lien: http://www.ambafrance-nl.org/article.php?id_article=7070
Het is nu shocktherapie of niksLiberale econoom: Frankrijk heeft veel hardere hervormingen nodig. Vergeet de rellen over het Eerste Baan Contract voor de jeugd, zegt historicus en econoom Nicolas Baverez. Het is veel erger. Frankrijk dreigt ten prooi te vallen aan extremisme.
Door René Moerland en Michèle de Waard. Parijs, 30 maart.
Volgens advocaat, historicus en econoom Nicolas Baverez (45), een toonaangevende liberale denker in Frankrijk, is het flexibele arbeidscontract voor jongeren (Eerste Baan Contract, CPE), dat premier Dominique de Villepin wil invoeren een stommiteit. Protesten of niet, Frankrijk heeft veel ingrijpender hervormingen nodig. Want het land verkeert in een economische, politieke en morele crisis die gevaarlijke trekken vertoont. Het heeft „onverantwoordelijke” politieke leiders, een electoraat dat het zicht op de werkelijkheid kwijt is, en de staat is failliet. Met dank aan de linkse president Mitterrand en de rechtse president Chirac is Frankrijk verworden tot „een magma van geatomiseerde individuen en corporatistische blokken die elkaar de manna van de verzorgingsstaat uit handen rukken”.
Niet alleen Nederland is gedestabiliseerd. „Wij kampen met extremisme van links en van rechts. Kijk naar de opkomst van het antisemitisme. Dat is een indicator voor het uiteenvallen van een samenleving en de ontwikkeling van een logica van burgeroorlog.”
U zegt burgeroorlog?
„Als we niets veranderen, gaan we daar recht op af. Denk aan wat De Gaulle zei: dit land hervormt alleen als er revolutie is. De situatie is gevaarlijk als Fransen zich vernederd voelen. Dit land verkeert in een prerevolutionaire situatie.”
We krijgen meer rellen zoals in de voorsteden?
„Geen twijfel aan. In de voorsteden concentreren alle problemen zich, met het onderwijs, de immigratie, de werkloosheid. Er is niets aan gedaan, alleen geld beloofd. Er zijn hervormingen nodig. De terugtocht is nooit de oplossing.”
Dus Villepin is op de goede weg omdat hij vasthoudt aan het CPE?
„Nee, Villepin doet het juist dubbel fout. Ten eerste is hij begonnen met de belofte dat hij het Franse sociale model tot elke prijs zou beschermen, en nu probeert hij langs de achterdeur hervorminkjes door te voeren. Dat is een democratische leugen. Daar hebben de Fransen nu juist zo genoeg van. De tweede fout is dat geen les uit buitenlandse ervaringen is getrokken. De keuze gaat niet tussen een shocktherapie en kleine stapjes. Het is een shocktherapie of niks. Het CPE is een stommiteit, want het voegt weer een niche toe op de arbeidsmarkt, terwijl er juist één nieuw arbeidscontract nodig is.”
Waarom is het in Frankrijk zo moeilijk de werkloosheid terug te dringen?
„Frankrijk zit gevangen in zijn systeem van politiek cliëntelisme. Degenen die profiteren van de welvaartsstaat vertegenwoordigen 30 procent van het bruto binnenlands product, de ambtenaren kosten 16 procent. Dat is het ‘beschermde Frankrijk’, zeg maar het deel dat vaker stemt dan de anderen. En de politieke leiding is in handen van een uniforme, masculiene klasse, die in zijn geheel afkomstig is uit hoge openbare functies – behalve Sarkozy.”
De liberale econoom Nicolas Baverez maakt een vernietigende balans op van de toestand waarin Franse regeringen het land steeds weer achterlaten. De gemiddelde economisch groei sinds tien jaar is 1,5 procent, de werkloosheid ligt sinds een kwart eeuw rond 10 procent -–uniek in Europa – met 23 procent werkloosheid onder jongeren en bijna 40 procent onder immigranten. Zulke omstandigheden moeten op den duur wel leiden tot de ontwrichting van de samenleving, zegt Baverez. Temeer daar het in het politieke systeem ontbreekt aan tegenmacht: het parlement heeft niets te zeggen, een maatschappelijke middenveld zoals in Nederland ontbreekt.
Maar regeringen proberen wel te hervormen. Waarom lukt dat niet?
„Regeringen hebben af en toe hervormingen beloofd. Maar in feite zit het land al een kwart eeuw in een luchtbel van leugens en demagogie. Frankrijk heeft alle revoluties van het einde van de 20ste eeuw gemist. In 1981 begonnen Thatcher en Reagan met liberalisering en deregulering. Wat deed Frankrijk op dat moment? Zij maakte een Keynesiaanse wending en nationaliseerde de helft van haar economie. In 1983 was Frankrijk failliet. Een beslissend moment. Want vanaf dat ogenblik ontwikkelde zich wat ik de collectieve schizofrenie noem. Tegen ondernemingen zei de politiek: u kunt zich aanpassen aan de markteconomie, we gaan u zelfs helpen, u kunt mondiale leiders proberen te vormen. Maar als tegenwicht gaan we de sociale sfeer verstatelijken. En tegen Europa zegt de politiek: we gaan ons klaarmaken voor de markteconomie en de munteenheid, maar in ruil daarvoor bevorderen we het nationalisme en het protectionisme onder de bevolking. Het nee in het referendum (over de Europese Grondwet, red.) was het resultaat van twintig jaar leugens, zowel van links als van rechts. De politieke klasse draagt het grootste deel van de verantwoordelijkheid voor de toestand nu. Sinds 25 jaar weigeren ze ons de waarheid te zeggen. "
U ziet geen verschil tussen Chirac en Mitterrand ?
„Het tijdperk Chirac en Mitterrand, dat is voor historici één periode. Het is zelfs erger geworden. Mitterrand was een anti-liberaal, een malthusiaan en hij was dirigistisch. Maar hij was niet anti-Europees. De Fransen hebben nee gezegd in het referendum, omdat de campagne voor het ja eigenlijk een campagne voor het nee was. Chirac voerde een socialistische, anti-liberale campagne. Chirac heeft gezegd dat het liberalisme vandaag de dag eenzelfde bedreiging vormt voor de democratie als de Sovjet- Unie tijdens de Koude Oorlog. Dat durven ze zelfs bij Attac (andersglobalisten, red) niet zo te zeggen.
Welke weg moet Frankrijk wel volgen?
„Zich verzoenen met vrijheid en moderniteit. Het eenvoudigst is dat in de economie. De arbeidsmarkt moet worden geliberaliseerd, de sociale voorzieningen hervormd zodat activering van werklozen voorop komt te staan. Dat programma is snel te realiseren. De productie moet worden bevrijd. De 35-urige werkweek afgeschaft. Fiscale maatregelen getroffen om intreden op de arbeidsmarkt makkelijker te maken. We moeten ruimte scheppen voor ongekwalificeerd werk. Het achterlopen van de groei komt doordat het aantal gewerkte uren achterblijft - 1.440 uur per jaar tegen 1.800 in de VS en 2.000 in Azië. Je moet hier gemiddeld 32 jaar zijn om een vaste baan te hebben. We hebben een pervers systeem: we scheppen een hoge arbeidsproductiviteit door een gebrek aan arbeid. Dit land heeft productie ingeruild voor herverdeling en de publieke sector. De balans moet hersteld worden. Dat kan met respect voor nationale tradities. De globalisering schrijft geen algemene wetten voor die je zomaar overal kan toepassen.
De Franse traditie is dat links en rechts een sociale economie willen met staatsinterventie.
„Er is geen sociale economie in een land waar de armoede groeit, twintig procent van de mensen wordt buitengesloten, en waar 730 getto’s zijn met een werkloosheid tussen de twintig en veertig procent. De traditie is wel dat er hier nooit een economische hervorming is doorgevoerd zonder een herinrichting van de staat. Daarom is institutionele hervorming nu heel belangrijk.
Maar zullen de Fransen voor zo’n liberale shock-therapie stemmen?
„Met een beetje pedagogie moet het mogelijk zijn de publieke opinie weer te doordringen van werkelijkheidszin. Mensen kunnen natuurlijk zeggen: we kunnen onze kinderen nog wel vijf jaar oplichten. Maar ik hoop dat we het voorbeeld van het Verenigd Koninkrijk volgen. In de jaren zeventig werkten mensen daar drie dagen per week en de vakbonden zeiden wat ze moesten doen. Nu is het een van de meest dynamische landen en werken mensen vijf of zes dagen. Want Thatcher heeft de macht van de vakbonden gebroken. Wie hervormt, hoeft niet te verliezen. Kijk naar Gerhard Schröder, de vroegere Duitse bondskanselier. Hij heeft hervormingen doorgevoerd zonder politieke steun. Schröder is weg, maar zijn partij maakt nu deel uit van de grote coalitie die hervormingen doorvoert.”
Zou zoiets volgend jaar in Frankrijk kunnen gebeuren?
„De Fransen beseffen sinds 2005 wel dat er grote veranderingen nodig zijn. Zeventig procent meent nu dat het land in verval is. Maar ze zien geen uitwegen. Dat is gevaarlijk, want dat laat een formidabele ruimte vrij voor extremisme. Er is een ruk naar rechts gaande op het platteland en bij een deel van de middenklasse, de eerste slachtoffers van het verval. We weten al sinds de jaren dertig dat het destabiliseren van de middenklassen de beste manier is om het bed van extreem-rechts te spreiden. Wie geen hervormingen doorvoert, voedt het extremisme. In 2002 konden we nog zeggen dat we niet zagen aankomen dat Jean Marie Le Pen (kandidaat van het extreem-rechtse Front National) de tweede ronde van de presidentsverkiezingen zou halen. Vijf jaar later zijn de hervormingen nog niet doorgevoerd en blijft het land afglijden. Dus er is een heel serieuze kans om Le Pen weer in de tweede ronde te zien. Misschien dit keer tegen de kandidaat van links. En links zit op een protectionistisch dwaalspoor.”
Is Nicolas Sarkozy een echte hervormer?
„Sarkozy is de enige bij wie je die vraag kunt stellen. Ik denk dat hij wel beseft dat het echt anders moet. Villepin is de voortzetting van het Chiraquisme met andere middelen. Sarkozy vertegenwoordigt de breuk, de generatiewisseling en het anders functioneren van de staat. Maar bij hem horen drie vragen. Wie is hij echt? Alleen maar een jongere uitgave van Chirac, of heeft hij werkelijk de wil en de inhoud om te hervormen? Wat is zijn project? En met wie gaat hij het doen?
„Want een van de lessen van de buitenlandse ervaringen is wel dat men zulke hervormingen niet alleen kan doorvoeren.”
Nicolas Baverez (45) – historicus, econoom en advocaat – geldt als voornaamste van de Franse ‘déclinistes’ (doemdenkers). Een geuzennaam sinds premier De Villepin de term begin dit jaar gebruikte om zich af te zetten tegen het groeiende leger critici van de politiek-economische neergang van Frankrijk. Baverez zette de toon met zijn essay ‘La France qui tombe’ (2004). Links beticht hij van misleidende sociale ‘innovaties’ zoals de 35-urige werkweek. Rechts verwijt hij immobiliteit uit vrees voor protesten. Baverez kritiseert de regerende elite met wie hij samen studeerde aan de beroemde ENA (École Nationale d’Administration) – hij is van de lichting 1988. Baverez’ intellectuele voorbeeld is de liberale filosoof Raymond Aron, over wie hij een veelgeprezen biografie publiceerde: ‘Aron, un moraliste au temps des idéologies’. Baverez’ columns in onder meer het weekbladLe Point zijn onlangs gebundeld in ‘Nouveau monde, Vieille France’. Hij werkt als advocaat bij het Amerikaanse kantoor Gibson, Dunn & Crutcher in Parijs.
Lien: http://www.nrc.nl/economie/article265729.ece
